ဒူးရင္းသီး (အသီးမွာဘုရင္)

အသီးတို႔ရဲ႕ဘုရင္လို႔တင္စားေခၚတဲ့ ဒူးရင္းသီးက အသီးေတြအားလံုးထဲမွာ ေရာဂါကုစားေပးတဲ့ ေဆးဘုရင္တစ္ပါး လို႔ေခၚဆိုႏိုင္ပါသတဲ့။
ဒူးရင္းသီး ကေတာ့ အနံ႕အင္မတန္ျပင္းထန္သေလာက္ မထင္ရေလာက္ေအာင္ ခ်ိဳပီးဆြဲေဆာင္မႈရွိတဲ့အသီးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပီး အာရွတိုက္ကလူေတြေလာက္သာ အသိမ်ားၾကတဲ့အသီးတစ္မ်ိဳးပါ။ အနံ႔ကျပင္းထန္ပီး အနံ႕ဆြဲ က်န္ရစ္တတ္လို႔ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူအမ်ားရွိတဲ့ ေနရာေတြမွာယူခြင့္၊ သယ္ေဆာင္ သြားခြင့္မရွိပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ေဟာ္တယ္၊ ရထား၊ ကား၊ ေလယဥ္၊ ရံုး အစရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ သယ္ေဆာင္ ခြင့္ပိတ္ပင္ထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒူးရင္းသီးအနံ႔ျပင္းပံုကေတာ့ ဘယ္လိုဖံုးဖံုး၊ အုပ္အုပ္ ခိုးသယ္လို႔ မရေလာက္ေအာင္ကိုဆိုးေပမယ့္ ၾကိဳက္တတ္တဲ့သူမ်ားအတြက္ေတာ့ ဒူးရင္းသီးအနံ႕ေလးရတာနဲ႔ အလုိလို ေနရင္းမရရေအာင္ရွာပီး ေစ်းၾကီးေပး၀ယ္စားတတ္ၾကပါေသးတယ္။
ဒူးရင္းသီးရဲ႕ ေကာင္းလြန္းတဲ့အရသာ နဲ႔ အံ့ဖြယ္ေကာင္းတဲ့က်မ္းမာေရးအတြက္ ရရွိတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူး ေတြက သူ႔ရဲ႕ျပင္းထန္ဆိုးတဲ့အနံ႕ကို ေမ့ပစ္ႏိုင္ေအာင္လဲ စြဲေဆာင္မႈရွိလွပါတယ္။ အျခားအသီးေတြနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္ ကေတာ့ ဒူးရင္းသီးက အပင္ေပၚမွာမမွည့္မခ်င္းတြယ္ေနပီး ေၾကြက်လာပီဆိုရင္ေတာ့ မွည့္ပီဆိုတဲ့ သေဘာကိုေဆာင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ ဒူးရင္းသီးထြက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေနတဲ့ သူေတြကေတာ့ သူ႔ကို အသီးတို႔ရဲ႕ဘုရင္ လို႔ေခၚပါတယ္။ ႏွစ္သက္သူအမ်ားစုက အသီးမွည့္ခ်ိန္ ေရာက္တဲ့အခါ ဒူးရင္းပင္ေအာက္ေျခေတြကိုရွင္းလင္းပီး အသီးေတြေၾကြက်တဲ့အထိ တဲထိုးေနပီး မွည့္မွ ေၾကြက်တဲ့အသီးကို မရရေအာင္ေစာင့္စားတတ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ေတြကေတာ့ ဒူးရင္းသီးက အျခားအသီးေတြနဲ႔ မတူ ထူးျခားပီး က်မ္း မာေရးအတြက္အေထာက္အကူျပဳတဲ့အသီးလို႔ယူဆေနၾကလို႔ပါဘဲ။
ဒီေလာက္ေတာင္အမ်ားႏွစ္သက္ပီး ေစ်းၾကီးေပး၀ယ္စား၊ အမွည့္ေၾကြက်တာကိုတစ္ကူးတစ္က ေစာင့္စားေနရ ေလာက္ေအာင္ ထူးျခားတဲ့ဒူးရင္းသီးက ဘာမ်ားက်မ္းမာေရးအတြက္အေထာက္အကူျပဳသလဲၾကည့္ရေအာင္။

ကေလးမီးဖြားပီးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဒူးရင္းသီးအခြံကိုမီးရိႈ႕ျပာခ်ပီး လွ်က္စားမယ္ဆိုရင္ အလွ်င္ျမန္ျပန္လည္ အားျဖည့္က်မ္းမာလာ ေစပါတယ္တဲ့။
ေရာင္ရမ္းတာနဲ႔ အေရျပားေပၚမွာေပါက္တဲ့အနာေတြအတြက္လဲ ဒူးရင္းပင္ကအရြက္ကိုအရည္ညွစ္ေသာက္ရင္ ေရာင္ရမ္းတာသက္သာပီး အနာေတြလဲေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္တဲ့။
ေနာက္ဆံုးအဟာရဆိုင္ရင္ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္အရ ဒူးရင္းသီစားေပးျခင္းက ကိုလက္စထေရာ ကိုေလွ်ာ့ခ်ေပးပီး၊ ေသြးကိုလဲသန္႔စင္ေစတဲ့အျပင္ အသား၀ါျဖစ္ခ်င္းကိုလဲေပ်ာက္ကင္းသက္သာေစတယ္၊ ပီးေတာ့ကိုယ္ပူပီးဖ်ားတာကိုလဲ သက္သာေစပါသတဲ့။
ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားအဆိုအရ ဒူးရင္းသီးစားျခင္းက ခၽြဲသလိပ္ကိုကင္းစင္ေစပီး အာခံတြင္းရွင္းေစပါတယ္တဲ့။
ဒါေတြကေတာ့ ဒူးရင္းသီမွာအေျမာက္မ်ားပါ၀င္တဲ့သံဓာတ္က ေသြးျဖဴဥေတြကိုထူးျခားတဲ့အာနိသင္စြမ္းအား ေပးပီး ကိုယ္ခႏၱာကို၀င္ေရာက္လာတဲ့ေရာဂါပိုးေတြကိုကူညီတိုက္ဖ်က္ေပးလို႔ပါဘဲ။
ဒါ့အျပင္ ဒူးရင္းသီးမွာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ဓာတ္ (ဗီတာမင္ ဘီ၊ စီ နဲ႔အီး) ေတြပါ၀င္ပီး လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒူးရင္သီးမွာပါ၀င္တဲ့အခ်ိဳဓာတ္ပမာဏ anti oxidants ျမင့္မားမႈကို ဘယ္ရီသီးေတြေလာက္ အာနိသင္ရွိေၾကာင္း ႏႈိင္းယွဥ္ေနၾကပါပီ။ အဲဒီ anti oxidants ကေတာ့ အေျခေနအရပ္ရပ္ေၾကာင့္(ဥပမာေလထုညစ္ညမ္းတာ၊ ေဆးလိပ္ေငြ႔ရႈမိတာ) ထိခိုက္ပ်က္စီးလာရတဲ့ ခႏၱာကိုယ္ မွာရွိတဲ့ ဆဲလ္ ေလးေတြပ်က္ဆီးျခင္းကို ေလ်ာ့နည္း ေစပါတယ္။
ပိုစိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းတဲ့အခ်က္ကေတာ့အသက္ရြယ္ေၾကာင့္ေျပာင္းလဲလာတဲ့အသားေရ ရင့္ေရာ္မႈကို ေလ်ာ့ပါး ေစပီး အရြယ္တင္ပီးႏုပ်ိဳေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပီး လန္းဆန္းဖ်တ္လတ္တဲ့အသားေရကိုလဲ ေပးစြမ္း ႏိုင္ပါေသတယ္တဲ့။
ဒူးရင္းသီးမွာပါ၀င္တဲ့ amino acids အမ်ိဳးအစားကေတာ့ Tryptophan ျဖစ္ပါတယ္။ Tryptophan ကေတာ့ serotonin ဆိုတဲ့(စိတ္ဓာတ္အတက္အက်နဲ႔ဆိုင္တဲ့) ဟိုမုန္းအနည္းမ်ားကိုျပဳလုပ္ထိမ္းသိမ္းေပးတဲ့ အက္စစ္ တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ Serotonin ဆိုတဲ့ ဟိုမုန္းကေတာ့ လူ႔ခႏၱာကို္ယ္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ၀မ္းနည္းမႈကို ညီေအာင္ ထိမ္းမွ်ေပးႏိုင္တဲ့ဟိုမုန္းတစ္မိ်ဳးပါ (ေအာက္တြင္ရႈ)
အဲဒီ ဟိုမုန္းဓာတ္နဲတဲ့သူေတြဆိုရင္ စိတ္တိုျမန္၊ ေဒါသထြက္ျမန္ပီး (ခ်စ္သူကိုတစ္ရက္ ၅လံုးေလာက္ ေကၽြးပစ္ ခ်င္ပါတယ္) တစ္ခါတစ္ေလ အရမ္းထိခိုက္ခံစားလြယ္၊ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါလဲခံစားေနရတဲ့ သူမ်ားျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ေတြကို သိျပီးပီ ဆိုရင္ေတာ့ ဒူးရင္းသီးစားေပးျခင္းက ခႏၱာကိုယ္အတြက္ ညီညြတ္မွ်တေအာင္ အေထာက္ကူေပးႏိုင္ရံုသာမက လူသားေတြအတြက္ ေပ်ာ္ရႊင္သာယာေကာင္းမြန္တဲ့ လူသားမ်ားျဖစ္ေအာင္ လဲစြမ္းေဆာင္ေပးႏိုင္တာမို႔... ဒူးရင္းသီးစားၾကပါစို႔။

(ဒူးရင္းသီးအရမ္းၾကိဳက္တ့ဲကၽြန္မအတြက္ အန္တီတစ္ေယာက္လက္ဆင့္ကမ္းေပးလိုက္တဲ့ ဒူးရင္းသီးအေၾကာင္း ကို အဆင္ေျပသလိုဘာသာျပန္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က်မ္းမာေရးဆိုင္ရာေ၀ါဟာရေတြ ျမန္မာလိုမေခၚတတ္ လို႔ အဂၤလိပ္လို ဘာသာျပန္ကိုေအာက္မွာတင္ထားေပးပါတယ္။ အျခားအသီးေတြအေၾကာင္းလဲ အလ်င္း သင့္သလိုတင္သြားပါမယ္)
ကၽြန္မတို႔တစ္အိမ္လံုးဒူးရင္းသီးအရမ္းၾကိဳက္တယ္။ အိမ္မွာေနတုန္းက ဒူးရင္းသီးေပၚခ်ိန္ဆိုရင္ ပါးပါးက ေမာ္လ ျမိဳင္ထိဆင္းပီး သူ႔သူငယ္ခ်င္းေတြဒူးရင္းျခံမွာ ကိုယ္တိုင္လိုက္၀ယ္ပီး အိတ္လိုက္ကို ရထားနဲ႕သယ္သယ္လာ တတ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာေတာ့ ဒူးရင္းသီးကအရမ္းေစ်းၾကီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မ လခထုတ္တာနဲ႔ သူငယ္ခ်င္း အေထြးနဲ႔ ေျပး၀ယ္စားတာဒူးရင္းသီးဘဲ။ ဘယ္ေနရာေရာက္ေရာက္ဒူးရင္းသီးေတြ႔တာနဲ႔ မျဖစ္ျဖစ္ ေအာင္၀ယ္စားတတ္ေသးတယ္။ တစ္ေခါက္ ဒူးရင္းသီး၀ယ္လာပီး လံုေအာင္အထပ္ထပ္ပိတ္ပီး၊ MRT စီးတာ၊ ရထားတြဲထဲမွာဟိုတစ္ေယာက္သူ႔မ်က္ႏွာၾကည့္၊ ဒီတစ္ေယာက္ ဟိုလူ႔မ်က္ႏွာၾကည့္နဲ႔ ဘယ္သူသယ္လာမွန္း မသိ၊ ကိုယ္ကလဲခပ္တည္တည္နဲ႔ ဟိုလူ႔ၾကည့္လိုက္၊ ဒီလူ႔ၾကည့္လိုက္နဲ႔ မသိရင္ ကိုယ္ဘဲတရားခံမဟုတ္သလို လိုနဲ႔၊ ရထားတြဲထဲအနံ႕က သင္းေနေရာ၊အဖမ္းမခံရလို႔ေတာ္ေသးတယ္။
ေသြးတိုးရွိတဲ့ကၽြန္မ ဒူးရင္းသီးေတြ႔တိုင္း ကိုင္ၾကည့္ပီးျပန္ျပန္ခ်၊ ပီးရင္ေတာ့ လွည့္ၾကည့္လွည့္ၾကည့္ လုပ္တတ္ လို႔ ရံုးက အမၾကီးမ်ားက ဒူးရင္းသီးစားလို႔ရတဲ့အေၾကာင္း၊ သူ႔မွာပါ၀င္တဲ့ အဆီဓာတ္က က်မ္းမာေရးအတြက္ အေထာက္ကူျဖစ္ေၾကာင္း အေထာက္ထားနဲ႔ရွာေဖြေပးၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တန္ေဆးလြန္ေဘးမို႔ ေသြးတိုး သမားေတြ အမ်ားၾကီးထိုင္စားပါလို႔ေတာ့အားမေပးပါဘူးေနာ္၊ နဂိုစားေနၾကအစားထဲက ဆားဓာတ္ပါ ၀င္တဲ့ ပမာဏေတြေရာ၊ ဒူးရင္းသီးအမ်ားၾကီးစားလိုက္လို႔ တက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ အားလံုးေပါင္းသြားလို႔ ျဖစ္လာတဲ့ ဆိုးက်ိဳးမို႔ နဲနဲေတာ့ ဆင္ျခင္ၾကေပါ့ေနာ္။ ဒူးရင္းသီးစားပီးရင္ မင္းကြတ္သီးျဖစ္ျဖစ္ အျခား ေအးတဲ့အသီး ျဖစ္ ျဖစ္တြဲစားဖို႔ေတာ့ မေမ့ပါနဲ႔အံုး။

Antioxidants are substances that may protect your cells against the effects of free radicals. Free radicals are molecules produced when your body breaks down food, or by environmental exposures like tobacco smoke and radiation. Free radicals can damage cells, and may play a role in heart disease, cancer and other diseases.

Antioxidant substances include

• Beta-carotene
• Lutein
• Lycopene
• Selenium
• Vitamin A
• Vitamin C
• Vitamin

Serotonin: A hormone, also called 5-hydroxytryptamine, in the pineal gland, blood platelets, the digestive tract, and the brain. Serotonin acts both as a chemical messenger that transmits nerve signals between nerve cells and that causes blood vessels to narrow.

Changes in the serotonin levels in the brain can alter the mood. For example, medications that affect the action of serotonin are used to treat depression.

Tryptophan is an amino acid needed for normal growth in infants and for nitrogen balance in adults. It is an essential amino acid, which means your body cannot produce it -- you must get it from your diet.